Verzamelen doe je niet ’om het hebben’. „Het is genieten van iets moois en het verhaal daarbij”, vindt Jeroen Zoetmulder (48) uit Beverwijk. Een deel van zijn bijzondere glascollectie is onderdeel van de tentoonstelling ’Glinsterend glas’ die vanaf begin oktober is te zien in ’zijn’ Museum Kennemerland. De geboren Haarlemmer is daar sinds twee jaar bestuurslid.
Een van de eigen oogappels is van Duitse makelij, een Maigelein glas uit de periode 1450-1500. „Een klein glas waaruit wijn werd gedronken, in kastelen en kloosters. Door de jetset van toen, zeg maar.” Het ’nieuwste’ glas in de glazen vitrinekast is een Hollandse roemer – een groot bierglas – uit 1680 – 1690. Toevallig gespot tijdens een veiling in het Zeeuwse Goes. „Ik was er om ivoor te beoordelen, maar zag dat glas uit mijn ooghoek. Afkomstig uit een ingenomen inboedel. Twee maanden later kwam ik hem weer op een veiling tegen en bleek ik de hoogste bieder.” Het bedrag zegt hij niet, om veiligheidsredenen.

Waldglas

Hij is de oudste van drie kinderen en groeide op in Beverwijk. Vader en moeder handelden ín antiek en curiosa. „Op beurzen en markten, ze stonden ook op de toenmalige Zwarte Markt in Beverwijk.” Op zijn 15e hieln hij met medewerkers van Museum Kennemerland mee bij een opgraving aan de Breestraat, op de plek waar het oude pand van C & A had gestaan. „Daar werd een beerput aangetroffen, ramvol met glaswerk, waaronder veel luxe objecten.” Hij pakt wat uit de vitrinekast. ‚„Zoals deze originele Berkemeier, een Duits waldglas uit 1580-1600. Vermoedelijk gebruikt door een rijke. Destijds woonden in die buurt vermogende mensen uit Amsterdam en Beverwijk. Jan Brugman was een van hen, hij stond ooit in de buitenste rij op Rembrandts ’Nachtwacht’, maar is er later afgesneden vanwege de enorme afmeting van het doek.”

Na niet-afgemaakte studies bouwkunde en archeologie werkte Jeroen vijftien jaar in de bouw als betonspecialist, in de IJmond en Utrecht. Totdat een advertentie in een kunstblad zijn aandacht trok.
„Taxateur in Utrecht gezocht. Ik heb gebeld om te vragen aan welke eisen je moet voldoen. Het is geen aparte studie, er is wél een opleiding met examen.”
Na twee jaar deed hij dit bij de stichting VRT, Verenigd Register van Taxateurs. Sinds 2014 is hij zelfstandig registertaxateur, onder de naam Houtwyck Taxaties. „Voorwaarde om dit te kunnen blijven doen, is aantoonbaar boeken lezen, beurzen bezoeken, cursussen en trainingen bij uiteenlopende experts. Ivoor is nu actueel, ik heb net een cursus achter de rug bij de RVO, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. In verband met de Cites-overeenkomst is toezicht nodig op antieke ivoor, dan heb je het over voor 1947. Als niet is vast te stellen dat iets inderdaad antiek ivoor is, geef ik geen certificaat af en mag je het dus niet verkopen.” Dit werk doet hij voor kunsthandel, veilinghuizen én online veilinghuis Catawiki.

Bolpoottafel

In zijn Beverwijkse huis is het alsof hij zelf in een museum woont. Omringd door verzamelde schilderijen, lampen, majolica bordjes, oude prullaria, een houten kooi uit 1920 met daarin een levendige grasparkiet, stoelen uit Laat Gotiek, een oerhollandse bolpoottafel met daarop ter bescherming een blad van dik glas. Aan de voorgevel is het niet te zien, maar het huis dateert van 1895, met oorspronkelijke hoge en-suitedeuren. Pronkstuk is een robuuste, maar elegant versierde Vlaams-gotische kast, ongeveer vijf eeuwen oud. „Van eikenhout. Ik zag hem op Marktplaats, er stond bij dat het een Engelse kast uit de 18e eeuw was, ik dacht ’dat kan niet’. Uiteindelijk opgehaald en gekocht bij een particulier in Veenendaal.” Aan de wand een ruim drie eeuwen oud schilderij van Abraham Storck. „Je ziet hierop het oude landgoed Elswout bij Overveen, de huidige bekende buitenplaats is in 1800 gebouwd. Het water op de voorgrond is de Leidsevaart, waarschijnlijk was de bewoner van Elswout een trotse investeerder daarin. Kwestie van ‘wie betaalt, die bepaalt’. Alleen, optisch klopt het niet omdat de vaart veel verder weg ligt van het landgoed.”
In april vorig jaar toonde Jeroen in hetzelfde museum de bijzondere collectie die hij in 27 jaar opbouwde met zijn in Medemblik geboren vrouw Saskia Cornelissen (48): een veertigtal 19e eeuwse kuuroordglazen, vrijwel allemaal uit de historische regio Bohe-men. Verzamelen is voor Jeroen ‘een zelfbetalende hobby’. „Ik koop én verkoop. Het is ook een soort belegging. Zo probeer je in te spelen op wat hip is. Scheepjes bijvoorbeeld, maar ja, Sail Amsterdam gaat wegens corona niet door. Ook is er een hele revival in Delfts blauw: Chinees porselein dat door Chinezen wordt teruggekocht. Onder hípsters is het zakhorloge weer helemaal terug: mannen met baarden en een vestje, daar hoort een zakhorloge bij. Wat tot voor kort 50 euro waard was, daar wordt nu 180 euro voor betaald. Zo gaan die dingen.”

Ton de Lange

De tentoonstelling “Onvrijheid toen en nu” is verlengd tot en met 18 oktober.

Museum Kennemerland opent vanaf 20 juni weer de deuren, met de uitgestelde tijdelijke expositie in het kader van de viering van 75 jaar vrijheid en de herdenking van de Tweede Wereldoorlog.
Met indringende beelden wordt getoond wat de beperking van de vrijheid gedurende de oorlog voor de inwoners van de IJmond heeft betekend: welke maatregelen door het nazi-regime werden opgelegd en hoe de bevolking daaronder heeft geleden. Daarbij kan de bezoeker verschillende video-interviews bekijken waarin diverse IJmonders vertellen over hun eigen ervaringen tijdens de bezetting.

Ook worden in de expositie de historische filmopnamen vertoond die we vorig jaar terugvonden, waarop voor het eerst bewegende beelden te zien zijn van de vernielingen en inundatie in onze omgeving, maar ook van de intocht van de Canadezen en het bevrijdingsdefilé.

In de expositie worden vooral objecten getoond die duidelijk maken met welke vrijheidsbeperkende maatregelen de bevolking toen werd geconfronteerd:
de proclamaties van evacuaties, de mededelingen van de burgemeesters, verschillende pasjes, Sonderausweise en vergunningen die men nodig had om zich op straat te mogen begeven etc.
Natuurlijk wordt er ook een verband gelegd met de huidige corona-crisis.

Vooral wordt duidelijk dat een vergelijking niet opgaat: de situatie was in de oorlog veel schrijnender, langduriger en voortdurend dreigender. En daarbij was de communicatie vanuit de overheid van een heel andere aard en toon dan we nu van de persconferenties van de minister-president kennen. In voetnoten wordt de bezoeker uitgenodigd om na te denken over de vraag wat we er intussen van geleerd hebben.

Vanwege de corona-maatregelen kunnen er steeds ten hoogste 12 bezoekers worden toegestaan. U moet daarom een bezoek vooraf reserveren; dat kan via de website van het museum:
www.museumkennemerland.nl

Zoek in bijvoorbeeld Google Maps naar de PA-driehoek en je wordt midden in het gelijknamige gebied in Beverwijk gezet.

Dit gebied tussen de Baanstraat, de Romerkerkweg en de Kees Delfsweg is genoemd naar de Pedagogische Academie die er tot 1984 gesitueerd was.
Deze PA vestigde zich hier als Bisschoppelijke Kweekschool in 1906. Langs de randen van de driehoek komen nevengebouwen zoals het zusterhuis,
de leerschool en het internaat. Het is een besloten gemeenschap die als een ‘Burcht’ wordt ervaren.

Dinsdag 14 januari 2020, precies 50 jaar na de ontruiming door de politie van de bezette Kweekschool zou deze tentoonstelling hierover afgesloten worden.
Echter door de geweldige belangstelling hebben we besloten deze tentoonstelling te verlengen tot en met 2 februari 2020.
Tevens is er nu uniek beeldmateriaal te zien van de ontruiming, bijna 50 jaar na dato gevonden in de archieven van de Cineclub uit Amsterdam.

Ook zijn er 3 prachtige, grote luchtfoto’s te zien van deze PA-driehoek door de jaren heen.